همه چیز در مورد مضرات اشعه رادیوگرافی دندان

نگرانی بسیاری از مراجعین دندانپزشکی، اشعه رادیوگرافی دندانپزشکی است‌.

بیشتر افراد از مضرات رادیوگرافی‌های دندانپزشکی که از نوع اشعه ایکس است، واهمه دارند. حتی گاهی به‌دلیل نگرانی از زیان اشعه رادیوگرافی دندانپزشکی، از مراجعه به دندانپزشک و مراقبت دندان‌ها، سهل‌انگاری می‌کنند.

یکی از سوالات رایج مراجعین دندانپزشکان، این است: آیا اشعه دندانپزشکی، برای سلامت من ضرر دارد؟ این موضوع در مورد زنان باردار، شدت بیشتری دارد. پاسخ این سوال، کمی بیشتر از یک کلمه بله یا خیر است.

آیا اشعه رادیوگرافی دندان، تنها پرتو پرخطر است؟

از آن‌دسته افراد که نگران به‌خطر افتادن سلامت خود در برخورد اشعه ایکس پزشکی و دندانپزشکی هستند، باید گفت ما همه روزه در حال دریافت پرتوهای کیهانی هستیم که خاصیتی مانند اشعه ایکس دارند.

علاوه بر این، در خاک و غذا‌ها، اشعه یونیزانی وجود دارد. در جریان سفرهای هوایی و عبور از گیت‌ها، در معرض اشعه ایکس قرار می‌گیریم.

اما غذا خوردن، آفتاب گرفتن یا سفر را به‌خاطر این اشعه، ترک نمی‌کنیم. بلکه اقداماتی برای بهره‌گیری درست از آن‌ها، انجام می‌دهیم.

رادیوگرافی یا رادیولوژی دندان چیست؟

رایج‌ترین نوع تصویر‌برداری با پرتو ایکس است که برای تشخیص پوسیدگی دندان‌ها، ساختار‌های دندانی پنهان و تحلیل فک بیمار در اختیار دندانپزشک قرار می‌دهد.

معمولاً در رادیوگرافی، از کمترین میزان تشعشع استفاده می‌شود. این مقدار دوز پرتو ایکس، طبق مطالعات انجام شده، تقریبا معادل یک تا دو ساعت تماس طبیعی با اشعه‌های محیطی در سفر هوایی است.

بنابراین خیلی نگران عوارض اشعه رادیوگرافی دندانپزشکی نباشید؛ اما انجام مکرر و بی‌دلیل آن نیز توصیه نمی‌شود.

اشعه دندانپزشکی چه عوارضی بر بدن دارد؟

در جواب به این سوال که آیا اشعه‌ای که برای گرفتن عکس دندان استفاده می‌شود، ضرر دارد؟ باید گفت پاسخ هم بله و هم خیر است.

از نظر علمی، پاسخ مثبت است. (گرچه در دوز‌های مورد استفاده در دندانپزشکی، اثرات مضری برای این اشعه، به اثبات نرسیده است.)

اشعه رادیوگرافی‌های دندانپزشکی، تابش اشعه ایکس است که به‌عنوان پرتوی مضر و یونیزان شناخته می‌شود.

پرتو ایکس، همان اشعه قدرتمندی است که در درمان برخی انواع سرطان و مراحل آن کاربرد دارد.

واقعیت این است که میزان اشعه رادیوگرافی دندانپزشکی آن‌قدر کم است که در مقایسه با اشعه پرتو‌درمانی، اصلا به‌حساب نمی‌آید.

دوز اشعه‌ای که در دندانپزشکی دریافت می‌کنید، به‌قدری پایین است که با رادیوگرافی‌های پزشکی، سی تی اسکن، گاما و …، قابل مقایسه نیست.

در مقابل اشعه رادیوگرافی دندان، چگونه از خودمان محافظت کنیم؟

امروزه در کشور ما، رادیوگرافی‌های دیجیتال رواج چشمگیری یافته است.

در این نوع رادیوگرافی، بیمار دوز پرتو بسیار پایین‌تری دریافت خواهد کرد.

مراجعین بالغ که در طول سال، برای تعداد محدودی گرافی، در معرض اشعه قرار می‌گیرند، نیاز به محافظت خاصی ندارند؛ اما در مورد اطفال و زنان باردار، به توصیه پزشک، تمهیدات حفاظتی یا روپوش سربی و تیروئید بند، ممکن است استفاده شود.

آیا زنان حامله مجاز به انجام رادیوگرافی دندانپزشکی هستند؟

پاسخ این سوال پر‌تکرار و بسیار مهم که: آیا خانم‌های حامله مجاز به انجام رادیوگرافی دندانپزشکی هستند یا خیر؟، به‌طور کلی خیر نیست. رادیوگرافی دندان برای خانمی که دوره بارداری را می‌گذراند، بستگی به مورادی دارد:

•   سن بارداری
• نیاز دندانپزشکی خانم باردار
• نظر و مجوز پزشک معالج

در دوره بارداری، تحت شرایطی می‌توان گرافی‌های تشخیصی از خانم حامله گرفت. ولی به‌دلیل مضر بودن ذاتی پرتوهای گرافی، چه در دوز کم و چه در مقدار بالا، در مورد خانم باردار سعی می‌شود تا حد امکان، از رادیوگرافی استفاده نشود.

آیا اشعه رادیوگرافی دندانپزشکی و پزشکی تفاوت دارد؟

اشعه ایکس، ماهیت واحدی در دندانپزشکی و پزشکی دارد. ولی مقدار دوز این دو متفاوت است.

در رادیوگرافی دندان، شما دوز بسیار ناچیزی از اشعه دریافت می‌کنید. این میزان با رادیوگرافی‌های پزشکی، قابل قیاس نیست و خطر اشعه زیاد نخواهد بود.

این پرتو متفاوت از ام ار آی و سونوگرافی است. البته در پزشکی هم میزان دوز اشعه‌های تشخیصی و درمانی مختلف با هم فرق دارند.

اشعه‌ای که از سی تی اسکن به بدن شما وارد می‌شود، در مقایسه با یک عکس‌برداری ساده دندان، بسیار زیاد است.

خطرات عکسبرداری دندان

گاهی دندانپزشک تشخیص می‌دهد که برای مشخص کردن دندان‌های شکسته، استخوان‌های اسیب‌دیده، پوسیدگی، آبسه‌های دندانی، کیست‌ها و خیلی موارد دیگر، از رادیوگرافی استفاده کند. این مورد برای برخی افراد به‌دلیل استفاده از اشعه ایکس، نگران‌کننده است.

بر اساس اطلاعات علمی، حداکثر اشعه مجازی که هر فرد، در طول یک سال، می‌تواند دریافت کند، برابر با 5 میلی ‌رم است.

رادیوگرافی معمول دندان، تنها حدود 5 میلی‌رم اشعه وارد دهان و فک می‌کنند‌. اگر شخص در سال بیش از هزار رادیوگرافی انجام دهد، خطر ایجاد عوارض را خواهد داشت.

آیا عکسبرداری از دندان در بارداری ضرر دارد؟

میزان اشعه‌ای که در رادیوگرافی ساده‌ای مثل دندان،، به بدن بیمار وارد می‌شود، اندک است و برای سلامتی او ضرری ندارد.

البته در مورد کسی که به تکرار و استمرار در معرض تابش پرتو است، مثلا برای دندانپزشک یا عکسبردار، بایستی احتیاط شود.

استفاده از وسایل محافظتی، برای ایمنی و سلامت لازم است. خانم‌های باردار نیز بایستی قبل از انجام رادیوگرافی، پزشک معالج خود را در جریان وضعیت بارداری قرار دهید.

به‌طور کلی، در سه ماهه اول بارداری در انجام رادیوگرافی دندان باید احتیاط کرد.

تاثیر رادیوگرافی دندان بر تخمک و اسپرم

محققان خاطر‌نشان کرده‌اند که تجویز رادیولوژی دندان، فقط در مواقع ضروری باید انجام گیرد و نباید جزو چکاب متداول و معمول باشد.

میزان اشعه ایکس رادیوگرافی دندان، به‌حدی اندک است که به سایر اندام‌های بدن نمی‌رسد، ولی چنانچه خانمی به باردار بودن خود شک دارد، بهتر است دوره پریودی را برای درمان دندان خود انتخاب کند.

میزان مجاز اشعه ایکس در دوران بارداری

بسیاری از خانم‌های باردار، به‌خاطر ترس از خطرات عکسبرداری دندان با این تصور اشتباه که انجام رادیوگرافی دندان، به جنین آسیب می‌رساند، درد‌ها و مشکلات شدید دندانی را تحمل می‌کنند و از مراجعه به دندانپزشک اجتناب دارند.

با این کار، آسیب‌های بیشتری را متحمل می‌شوند. در صورتی که درد دندان خانم باردار شدید باشد و باعث آزردگی مادر بشود، درمان اورژانسی دندانپزشکی در هر ماهی از بارداری بدون هیچ‌گونه نگرانی انجام خواهد شد.

نکاتی که برای احتیاط در رادیوگرافی دندانپزشکی باید رعایت کرد

اندام‌های جنین، در طول سه ماهه اول بارداری شکل می‌گیرند. بهترین زمان برای انجام اعمال دندانپزشکی، سه ماه دوم بارداری است.

دانشکده رادیولوژی آمریکا اعلام کرده است که میزان رسیدن اشعه به جنین، در زمان بارداری، تنها با یک بار رادیوگرافی دندان، تهدیدی برای  رشد جنین، ایجاد نمی‌کند.

راه‌های کاهش خطرات احتمالی و ناچیز رادیوگرافی دندان، ایمنی و سلامت شما را بالا می‌برد:

• مراجعه به محل‌هایی که تجهیزات پزشکی جدید دارند.
• استفاده از عینک مخصوص محافظ چشم، شیلد تیروئید و روپوش سربی
• نوشیدن آب و مایعات فراوان و سبزیجات غنی از آنتی اکسیدان، بعد از رادیوگرافی
• اگر خانم بارداری مراجعه کرده است، وضعیت خود را در بدو ورود به تهیه کننده رادیوگرافی و پزشک اطلاع دهد.
• استفاده از یقه‌های گردنی برای محافظت از تیروئید

مراقبت، احتیاط و ایمنی شرط سلامت

هر چند میزان اشعه رادیوگرافی دندان، کم است، ولی بایستی حتی در برابر این میزان اندک نیز از خود مراقبت کنید. انجام مکرر و مداوم و غیر‌ضروری رادیوگرافی دندان، لزومی ندارد. همچنین اقدامات ایمنی و محافظت را هنگام رادیولوژی دندان انجام دهید‌.

خوب است بانوان محترم، مراقبت‌های دهان و دندان را قبل از اقدام به بارداری، به‌طور کامل انجام دهند تا دوره بارداری سالم و بدون استرسی را بگذرانند.